Η πρόσβαση των αιτητών στην αγορά εργασίας προσδιορίζεται από την απόφαση του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, σε συμφωνία με το Υπουργείο Εσωτερικών.

Πρόσβαση στην απασχόληση αιτητών ασύλου επιτρέπεται μετά την παρέλευση ενός μήνα από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης ασύλου σε καθορισμένους τομείς οικονομικής δραστηριότητος και επαγγέλματα όπως αυτοί ορίζονται από το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Μία επιχείρηση/ εργοδότης που επιθυμεί να προσλάβει έναν αιτούντα άσυλο πρέπει να είναι εξουσιοδοτημένος για να απασχολεί αλλοδαπούς και πρέπει να έχει σφραγισμένη τη σύμβαση εργασίας από το επαρχιακό Γραφείο Εργασίας.

Σύμφωνα με την τροποποίηση του Άρθρου 19 του Περί Προσφύγων Νόμου, οι δικαιούχοι επικουρικής προστασίας έχουν, όπως και οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, άμεση πρόσβαση σε απασχόληση από την ημερομηνία που τους κατοχυρώνεται το δικαίωμα της προαναφερόμενης απόφασης. Δεν υπάρχουν περιορισμοί σχετικά με την απασχόληση σε συγκεκριμένους τομείς ή επαγγέλματα στην αγορά εργασίας. Επίσης, δεν απαιτείται έγκριση της σύμβασης εργασίας μεταξύ του εργοδότη και του ατόμου με καθεστώς επικουρικής προστασίας από το Τμήμα Εργασίας.

Το Τμήμα 21Β του Περί Προσφύγων Νόμου προνοεί ότι το άτομο που αναγνωρίζεται ως πρόσφυγας λαμβάνει ίση μεταχείριση με τους πολίτες της Δημοκρατίας ως προς το μισθό που λαμβάνει από την εργασία του. Με άλλα λόγια, οι πρόσφυγες έχουν ίδια δικαιώματα με τους Κύπριους πολίτες στην απασχόληση, έτσι δεν υπάρχουν καθόλου περιορισμοί σε οποιονδήποτε τομέα. Επίσης, δεν απαιτείται έγκριση της σύμβασης εργασίας μεταξύ του εργοδότη και του αναγνωρισμένου πρόσφυγα από το Τμήμα Εργασίας.

Πριν την είσοδο τους στην Κύπρο για απασχόληση, οι υπήκοοι τρίτων χωρών πρέπει να υποβάλλουν αίτηση για άδεια παραμονής και εργασίας στο τμήμα μετανάστευσης της Κύπρου. Μετά την εγγραφή τους στις αρχές, θα λάβουν άδεια εισόδου. Η άδεια αυτή έχει συγκεκριμένη διάρκεια. Η προσωρινή άδεια παραμονής και εργασίας μπορεί να ανανεωθεί υποβάλλοντας τα απαραίτητα έγγραφα δύο μήνες πριν την ημερομηνία λήξης της.

Οι Υπήκοοι Τρίτων Χωρών μπορούν να:
- Αιτηθούν για βίζα στη βάση της σύμβαση εργασίας
– Υποβάλουν αίτηση για αριθμό κοινωνικών ασφαλίσεων
– Η βίζα μπορεί να ανανεωθεί υπό συγκεκριμένους όρους

Οι εργοδότες που επιθυμούν να προσλάβουν ένα υπήκοο τρίτης χώρας ως οικιακή βοηθό, πρέπει να κάνουν αναζήτηση μέσω EURES (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Απασχόλησης), δηλαδή να δημοσιεύσουν την αγγελία στον τύπο, σε εμφανή θέση, σε τουλάχιστο δύο εφημερίδες μαζικής κυκλοφορίας, καθώς επίσης και στην υπηρεσία EURES για 3 εβδομάδες.

Οι υπήκοοι τρίτων χωρών πρέπει να μεταβούν για εγγραφή στο αρμόδιο Επαρχιακό Γραφείο του Τμήματος Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αστυνομίας ή στα Κεντρικά Γραφεία του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης στη Λευκωσία εντός 7 ημερών από την ημερομηνία άφιξής τους. Θα συλλεχθούν βιομετρικά δεδομένα όπως δακτυλικά αποτυπώματα και φωτογραφίες.

Για την υποβολή αίτησης άδειας εισόδου/παραμονής για υπήκοο τρίτης χώρας, απαιτείται η υποβολή τραπεζικής εγγύησης (εφεξής “εγγύηση)”. Η εγγύηση υποβάλλεται ώστε να καλύψει τα έξοδα απέλασης, εάν αυτή καταστεί απαραίτητη, στην περίπτωση που ο υπήκοος τρίτης χώρας είναι παράνομος μετανάστης.

Η εγγύηση μπορεί να πραγματοποιηθεί σε εμπορική τράπεζα ή σε συνεργατικό ίδρυμα και πρέπει να είναι προσωπική. Υπάρχουν μερικές εξαιρέσεις, όπως για φοιτητές, όπου η εγγύηση μπορεί να είναι ομαδική.

Το ποσό της εγγύησης που πρέπει να καταβάλλεται εξαρτάται από τη χώρα καταγωγής των υπηκόων τρίτων χωρών, λόγω της διαφοράς των εξόδων απέλασης (αεροπορικά εισιτήρια, κτλ.). Το ποσό της απαιτούμενης εγγύησης για κάθε χώρα βρίσκονται στον παρακάτω σύνδεσμο.

Η τραπεζική εγγύηση πρέπει να ισχύει για τουλάχιστο δέκα (10) χρόνια. Σε περίπτωση αίτησης για ανανέωση μίας άδειας παραμονής, δεν απαιτείται νέα εγγύηση, υπό την προϋπόθεση ότι η προηγούμενη εγγύηση που καταχωρήθηκε είναι κοντά στη λήξη της καθώς και ότι καλύπτει την απαιτούμενη περίοδο παραμονής συν ένα (1) χρόνο. Για φοιτητές ισχύουν διαφορετικές προϋποθέσεις καθώς είναι δυνατή η καταβολή ομαδικής εγγύησης.

Για την επιστροφή της τραπεζικής εγγύηση που καταβλήθηκε για επαναπατρισμό, πρέπει να υποβληθεί γραπτή αίτηση από τον εργοδότη στο Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης. Η τραπεζική εγγύηση επιστρέφεται μόνο εάν ο εργαζόμενος έχει αποχωρήσει για την χώρα του ή στην περίπτωση που απασχολείται από άλλο νόμιμο εργοδότη, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να καταβάλει νέα τραπεζική εγγύηση.

Η τραπεζική εγγύηση δεν επιστρέφεται στις παρακάτω περιπτώσεις:
Ο εργαζόμενος μετατράπηκε σε παράνομο μετά την ακύρωση της παραμονής του.
Ο εργαζόμενος υπέβαλε αίτηση για άσυλο.
Ο εργαζόμενος καταδικάστηκε για ποινικό αδίκημα, συνεπώς θεωρείται παράνομος μετανάστης.
Ο εργαζόμενος εγκατέλειψε το χώρο διαμονής και εργασίας του και αναζητείται για σκοπούς απέλασης.

Η μέγιστη περίοδος παραμονής υπηκόων από τρίτες χώρες οι οποίοι εργάζονται ως οικιακοί βοηθοί είναι 6 χρόνια (η αρχική άδεια παραμονής είναι για 4 χρόνια +2 χρόνια ανανέωσης). Η άδεια μπορεί να ανανεωθεί μετά τον 6ο χρόνο, υπό την προϋπόθεση ότι η οικιακή βοηθός θα συνεχίσει να εργάζεται για τον ίδιο εργοδότη.

Οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης γίνονται από όποιο άτομο απασχολείται ή αυτό-απασχολείται στην Κύπρο. Ο εργοδότης συνεισφέρει ισότιμα στις κοινωνικές ασφαλίσεις όλων του των εργαζόμενων. Οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα να λαμβάνουν εισόδημα από το ταμείο κοινωνικών ασφαλίσεων κατά τη διάρκεια των παρακάτω περιόδων:

1. Άδεια ασθενείας
2. Άδεια Μητρότητας
3. Σωματική Βλάβη
4. Σύνταξη

Ο εργαζόμενος πρέπει να συμπληρώσει τη σχετική αίτηση και να την υποβάλει στην αρμόδια αρχή, δηλαδή το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, (στο αρμόδιο τμήμα).

Ο κατώτατος μεικτός μισθός για τους υπηκόους τρίτων χωρών οι οποίοι εργάζονται ως οικιακοί βοηθοί είναι από την 01/07/2013 €460. Από το μισθό αποκόπτεται 20,95% για σίτιση, 10% για στέγαση, 8,3% για κοινωνικές ασφαλίσεις και 2,65% για το γενικό σύστημα υγείας. Η ασφάλιση υγείας του εργαζόμενου πληρώνεται ισόποσα από τις δύο πλευρές.

Μια οικιακή βοηθός που εργάζεται 6 μέρες την εβδομάδα δικαιούται 24 μέρες άδεια ετησίως.

Σύμφωνα με το Νόμο περί Οργάνωσης του Χρόνου Εργασίας 2002-2007, οι ώρες εργασίες δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις 48 ώρες τη βδομάδα, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών. Διευκρινίζεται όμως ότι συγκεκριμένοι διακανονισμοί που προκύπτουν από άλλους Νόμους ή Κανονισμούς, προσωπικές ή ομαδικές συμβάσεις δεν επηρεάζονται από τις πρόνοιες του προαναφερθέντος Νόμου. Το κατά πόσο κάποιος εργαζόμενος θα εργάζεται 38 ή 40 ή περισσότερες ώρες την εβδομάδα επαφίεται αποκλειστικά στη συλλογική σύμβαση ή στη συμφωνία μεταξύ των δύο μερών.

Δεν επιτρέπονται περισσότερες από 2 αλλαγές εργοδότη κατά τη διάρκεια των 6 χρόνων απασχόλησης των οικιακών βοηθών (εξαιρούνται οι περιπτώσεις θανάτου/επαναπατρισμού/μεταφοράς του εργοδότη σε χώρο φροντίδας, εγκληματικής ενέργειας του εργοδότη κατά του υπηκόου τρίτης χώρας ή μετά από απόφαση της Επιτροπής Εργατικών Διαφορών υπέρ του υπηκόου της τρίτης χώρας). Η αλλαγή εργοδότη δεν επιτρέπεται μετά τα 6 χρόνια απασχόλησης.